Fysiek Domein

In 2040 is Zwolle de experimentele Hanzestad, het kloppend culturele hart van de regio waar kunst en cultuur bijdraagt aan de hoge kwaliteit van leven van een ieder die in de gemeente of regio woont, werkt of deze bezoekt. Cultuur wordt in diverse beleidsnotities aangewezen als belangrijke randvoorwaarde voor de kwalitatieve groei van Zwolle waarmee we kunnen doorgroeien naar het vierde hoekpunt van de economische hoofdstructuur van Nederland. Cultuur versterkt Zwolle als aantrekkelijke stad om in te wonen en werken.

Zwolle omarmt de volle breedte van het culturele veld door de ontwikkeling van de culturele infrastructuur te omvatten in drie pijlers: cirkels, spots en sterren. Met deze pijlers geven we richting aan de kwalitatieve en kwantitatieve groei. De pijlers helpen ons focus te houden en prioriteiten te stellen. De cirkels omvatten cultuur vanuit het maatschappelijk perspectief; cultuureducatie, -participatie en cultuur toegepast binnen bijvoorbeeld het wijkgericht werken en de gezondheidszorg. De spots vertegenwoordigen cultuur vanuit het economisch perspectief; de volle breedte van de kunstdisciplines met instellingen, gezelschappen en zelfstandigen die kunst creëren en presenteren. De sterren vertegenwoordigen cultuur met nadruk op human capital agenda; het creatieve onderwijs en productiehuizen die talenten voorbereiden op hun rol als professional binnen het culturele domein.

Onze eerste stappen richting 2040 betreffen het op orde brengen van onze basis om de schaalsprong te maken naar de hoge ambities richting 2040. Dit willen we doen binnen de pijlers op diverse gebieden door uitbreiding van het aantal instellingen in de Basisinfrastructuur en door het ophogen van de budgetten van de incidentele subsidieregelingen. Naast deze investeringen die we in de breedte willen doen brengen we focus aan op drie specifieke aandachtsgebieden:

• ruimte voor kunstenaars om te creëren en te presenteren;
• structurele budgetten voor makers in de podiumkunsten;
• investering in talentontwikkeling.

De eerste stap is de basis op orde en dat begint al in 2022.

Musea
Fundatie Future Factory
In 2022 gaan we de plannen van de Fundatie onderzoeken voor een tweede vestiging in Spoorzone ’Fundatie Future Factory’. Talentontwikkeling en stimulering van de creatieve sector staan hierin centraal. De start van de Fundatie Future Factory vindt plaats in het Academiehuis de Grote Kerk en zich daarna eventueel kunnen vestigen in de Spoorzone (2025).

Stichting Allemaal Zwolle:
Stichting Allemaal Zwolle is een kleine netwerkorganisatie die presenteert, in samenwerking met andere instellingen en organisaties, de geschiedenis van de stad op eigentijdse, interactieve, veelzijdige en verrassende wijze. Op verschillende locaties in de stad. Een van die locaties is aan de melkmarkt. Hier presenteert ANNO, wat een samenwerkingsorganisatie is tussen HCO, Stichting Allemaal Zwolle en de afdeling Erfgoed van de gemeente Zwolle. In ANNO worden de archieven, archeologie en de kennis over deze zaken samengebracht en gepresenteerd aan het publiek conform bovenstaande opdracht van Stichting Allemaal Zwolle. Dit is uniek in Nederland.

In maart 2022 wordt ANNO geopend aan de Melkmarkt en krijgen we  er een publiekstrekker bij. Naast deze locatie zal ANNO onder andere de Verhalenbus inzetten om de verhalen van vroeger en nu in de diverse Zwolse wijken te brengen.
In juli / augustus 2021 wordt in het kader van een pilot het oude stadhuis (Schepenzaal) geopend. Het publiek krijgt zo de kans om nog beter kennis te maken met de rijke cultuurhistorie van de Stad. ANNO neemt de presentatie van de Schepenzaal voor haar rekening in samenwerking met de stadgidsen. Bij voldoende belangstelling kan de openstelling van de Schepenzaal in 2022 voortgezet worden. We hebben vertrouwen in de ontwikkeling van de exploitatie van Stichting Allemaal Zwolle. In het kader van de Governance Code Cultuur wordt er gestreefd naar een ontvlechting  van de stichting met Historisch Centrum Overijssel. Een financieel gezonde organisatie is niet alleen afhankelijk van gemeentelijke subsidie. De mogelijkheden tot het ontwikkelen van activiteiten met een verdienmodel is afhankelijk van meerdere factoren waar in de komende periode (2021/2022) duidelijkheid over moet komen.

Podiumkunsten
Hedon en Zwolse Theaters hebben hun programmering in 2020 en 2021 moeten aanpassen ten gevolge van COVID-19. Naar verwachting zal COVID-19 ook in 2022 doorwerken op de programmering en bezoekersaantallen. Deze beperkingen zijn voorlopig nog ingrijpend voor de bedrijfsvoering en eigen inkomsten. Voor een deel wordt de fysieke programmering vervangen of aangevuld door digitale vormen van podiumkunsten en presentaties. In het Cultureel Perspectief 2040 is de focus gericht op het verruimen van de structurele budgetten voor makers in de podiumkunsten en voor investeringen in talentontwikkeling.

De afgelopen jaren heeft een groot aantal Zwolse gezelschappen in de podiumkunsten een sterke artistieke en zakelijke ontwikkeling doorgemaakt. Ook zijn nieuwe veelbelovende gezelschappen opgericht. Talent dat in Zwolle wordt opgeleid blijft verbonden aan onze stad. Om dit ‘middensegment’ te versterken en zo een bruisend makersklimaat en bloeiende sector te creëren is het van essentieel belang deze instellingen meerjarig aan ons te binden door hen toe te laten tot de Zwolse Basisinfrastructuur. Hiermee geven we hen de kans zich verder te ontwikkelen naar instellingen met een landelijke rol van betekenis en het vergroot de kans op cofinanciering vanuit het Rijk.
De makers en gezelschappen vervullen een artistieke en maatschappelijke rol voor onze gemeente en regio. Naar de provincie toe is de intentie uitgesproken de subsidie van de provincie vanuit de gemeente Zwolle te matchen.

Ruimte voor kunstenaars om te creëren en te presenteren
In het Cultureel Perspectief 2040 is de focus gericht op het verruimen van de fysieke ruimten voor kunstenaars om te creëren en te presenteren. In 2021 wordt het atelier- en broedplaatsenbeleid geactualiseerd door richting te geven voor de toekomstige ontwikkeling en keuzes te maken. In de afgelopen beleidsperiode is het aantal ateliers en werkruimten stevig uitgebreid tot 21.830 m2. Desondanks zijn er nog steeds wachtlijsten. Bovendien staat de beschikbare ruimte onder druk door het verdwijnen van plekken. Wij wachten de toekomstige veranderingen niet af, maar benutten de kansen die zich voordoen. Voor de uitbreiding van de fysieke ruimte voor makers is in 2022 een budgettaire groei voorzien van 25 procent.
Zwolle kent een groot tekort aan expositieruimten. Op dit moment is circa 750 m² beschikbaar. Er is behoefte aan groei naar 2.000 m² voor zowel kleinere expositieruimtes (tot circa 200 m²) als aan grote ruimtes (vanaf circa 1000 m²) voor artistieke evenementen.
Voldoende atelierruimte en expositieruimte alleen, is niet voldoende. Er moet daarnaast een actief netwerk zijn van opleiders, makers en opdrachtgevers, waarin vraag en aanbod samen komen, kennis kan worden gedeeld en kan worden samengewerkt. Een belangrijke spil in de netwerkvorming is de branche-organisatie-in-wording Creative Works.

Stadkamer
Stadkamer is een bibliotheek met steeds meer activiteiten. Er wordt bij de vestiging in de binnenstad en in de wijken, volop samengewerkt met oa. Travers, WIJZ en Zwolle Doet. Stadkamer heeft zicht ontwikkeld van het uitlenen van boeken tot het ondersteunen van een leven lange educatie. Projecten als digisterker voor ouderen voor de digitale vaardigheden als boekstart en voorleesexpres in het kader van het Onderwijsachterstanden beleid. Ook is Stadkamer een serieuze partner in de bestrijding van laaggeletterdheid.

Landelijk is er voor de bibliotheken een netwerkagenda opgesteld. Hierin worden de maatschappelijke opgaven voor de komende jaren beschreven zoals het stimuleren van lezen, bevorderen van basisvaardigheden en activiteiten op het gebied van leven lang ontwikkelen. Deze maatschappelijke opgaven zijn ook herkenbaar in Zwolle.

2021 – 2022
Wij gaan in 2021/2022 onderzoeken in hoeverre Stadkamer al voldoet aan deze opgaven en waar ze nog op kunnen bijsturen. Tevens heeft Stadkamer specifieke lokale opgaven en groeit de stad en heeft dit, net als de maatschappelijke opgaven, gevolgen voor de dienstverlenging van Stadkamer. Op basis van beide ontwikkelingen willen we advies wat deze ontwikkelingen voor de organisatie en de fysieke werkomgeving van Stadkamer in de binnenstad en de wijken betekent.
Momenteel barst Stadkamer uit haar voegen, zowel door de veranderende positie van Stadkamer binnen de maatschappij, uitbreiding van de reguliere taken als de toename van het aantal projecten.
We voorzien een sterkere rol van Stadkamer op het gebied van Cultuurparticipatie als belangrijke speler in het sociaal domein. Dit geeft druk op de organisatie wat zal moeten meegroeien op inhoud en overhead.

Kunst in de openbare ruimte
De gemeente Zwolle heeft een collectie beeldende kunst, die van bijzondere kunsthistorische waarde is.  Zwollenaren zijn trots op de meer dan 130 kunstobjecten die in de openbare ruimte van de stad staan. Zij geven karakter aan de wijk, leiden tot verwondering of stemmen tot nadenken.  Als gemeente zijn wij sturend in het beleid van kunst in de openbare ruimte, door het uitzetten van opdrachten en het doen van aankopen. Dit vraagt om een afzonderlijke beleidsuitwerking binnen de kaders van het Cultureel Perspectief Zwolle 2040. De bestaande financieringssystematiek voor kunst in de openbare ruimte is on hold gezet om redenen van bezuinigingen. De huidige financieringssystematiek is gebaseerd op een afdracht van grondexploitaties en projectkredieten. In het afgelopen decennium is naar schatting ongeveer 200.000 euro per jaar uitgegeven aan kunst in de openbare ruimte. Daarnaast wordt jaarlijks ongeveer 50.000 euro uitgegeven aan beheer en onderhoud van kunst.  

Commissariaat voor de Media
RTV Focus is de lokale omroep met een steeds sterkere samenwerking met RTV Oost en de afdeling Journalistiek van Hogeschool Windesheim. Voor de verdere professionalisering worden momenteel 2 journalisten van de NOS ingezet. Ook in de techniek worden stappen in professionalisering gezet. De regionale samenwerking krijgt steeds meer vorm waarbij het format van ‘Behoud eigen identiteit’ aanslaat in de regio. De samenwerking zit vooral op facilitaire zaken. Dit wordt ook door het NLPO (Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen) gezien. In samenwerking met de NLPO wordt RTV Focus één van de mediahuizen in Overijssel.

Met instrumenten als subsidies en prestatieafspraken dragen wij bij aan de ontwikkeling van nieuwe activiteiten. Daarnaast zien wij een belangrijke rol als aanjager van nieuwe ambities, verbindingen, samenwerkingen en cross overs met als doel te komen tot een toonaangevende culturele stad:

• De bestaande samenwerking binnen de Stedelijke Cultuurregio Zwolle wordt verstevigd en er wordt ingezet op een stevige lobby voor het verwerven van rijksmiddelen voor cultuur.
• De Fundatie gaat intensief samenwerken met de creatieve sector in Fundatie Future Factory, met een tentoonstelling in Academiehuis de Grote kerk.
• Allemaal Zwolle gaat in 2022 haar deuren openen om de verhalen van Zwolle te presenteren in het belevings en erfgoedcenturm Anno aan de Melkmarkt.
• Het Hybrideproductiehuis verandert van regionale proeftuin naar het Zwolse netwerk voor de ontwikkeling van talent, waarin Zwolse Theaters, Hedon en De Fundatie samenwerken.
• We onderzoek of het Fraterhuis op een locatie kan landen buiten het Odeonpand. Eea zal ter besluitvorming aan de gemeenteraad worden voorgelegd.
• Wij blijven inzetten om met subsidieregelingen het cultureel ondernemerschap van professionele kunstbeoefenaars te prikkelen. Wij leggen het accent op cross overs tussen de artistieke en creatieve sector met de reguliere bedrijven, om het innoverend vermogen van onze economie te versterken.
• De culturele en cultuurhistorische (Sassenpoort) attractiviteit van de binnenstad wordt zichtbaarder gemaakt, net als bevindingen uit de pilot van het openstellen van de Schepenzaal.
• Wij ondersteunen Stadkamer in haar positie en rol als moderne bibliotheek en zetten volop in op doorontwikkeling van cultuureducatie en cultuurparticipatie en onderzoeken in hoeverre Stadkamer uit haar voegen barst en klaar is voor het uitvoeren van de landelijke Netwerkagenda.
• Wij subsidiëren Zwolse makers en gezelschappen, zodanig dat een bloeiend makersklimaat ontstaat waarin talent tot ontwikkeling kan komen. Het is tevens gericht op de verwerving van de cofinanciering van het rijk en de provincie.
• Wij subsidiëren atelierruimten en expositieruimten, zodanig dat kunstenaars werken kunnen produceren en presenteren. Daarnaast investeren wij in de ontwikkeling van een netwerk, waarbinnen overdracht van kennis en vaardigheden kan plaatsvinden.
• Bij de Uitvoeringsagenda Cultureel Perspectief 2040 wordt een separaat beleidsvoorstel gevoegd, met een voorstel voor een nieuwe financieringssystematiek voor kunst in de openbare ruimte. Het beleidsvoorstel biedt een kader/profiel op basis waarvan wij opdrachten kunnen verstrekken en kunst kunnen aankopen.
• De gemeentelijke BKR-collectie wordt “gerevitaliseerd”: waardevolle kunstwerken worden ondergebracht bij De Fundatie, een deel wordt gereed gemaakt voor interne uitleen, een deel wordt teruggegeven aan de kunstenaars of geveild.

Monique Schuttenbeld